در این مقاله قصد داریم تا به این سوال که ماوس چیست و نحوه کار آن چگونه می باشد پاسخ دهیم ، همچنین در ادامه به بررسی انواع ماوس و همچنین معرفی اجزای داخلی ماوس بپردازیم و به سوالات شما در خصوص کارکردن با ماوس پاسخ دهیم.
ماوس یا موس چیست؟ (Mouse)
ماوس، موس یا موشواره یکی از لوازم جانبی کامپیوتر است که به کامپیوتر و لپتاپ متصل میشود و چون شکل آن شبیه به موش اشت به آن به اصطلاح Mouse یا ماوس میگویند.
از نظر علمی ، ماوس ، به دستگاه ورودی‌ای گفته میشود که یک سنسور تشخیص حرکت داشته و معادل مقدار حرکت کردن دستگاه را به سیگنال‌های دیجیتالی تبدیل کرده و به کامپیوتر میفرستد. کامپیوتر با استفاده از داده‌های دریافتی می‌فهمد که نشانگر روی صفحه را باید در چه جهت و چه مقدار حرکت دهد.
موشواره یا ماوس در نوامبر ۱۹۶۳ توسط داگلاس انگلبارت اختراع شد. دستگاهی که این مخترع آمریکایی ساخته بود، جعبهٔ کوچک چوبی بود که «به کمک آن میتوان از بیرون رایانه به محتوای درون آن به راحتی دسترسی یافت.
ماوس علاوه بر تعیین جهت حرکت دو بعدی (محود X و Y)، چندین دکمه برای کاربردهایی مثل کلیک کردن، راست کلیک کردن و … و اغلب یک یا دو غلتک دارد که برای اسکرول و بالا پایین کردن صفحات و پنجره‌ها به کار می‌رود.
انواع ماوس و نحوه کار آن
ماوس ها در انواع مختلفی وجود دارند. تفاوت‌ها در انواع این سخت‌افزار در حوزه‌های مختلفی از نظر نحوهٔ عملکرد فیزیکی، نحوهٔ ارتباط با رایانه و همچنین چگونگی اتصال به آن هستند.
ماوس ها از نظر نحوهٔ عملکرد در انواع
- غلتکی،
- نوری (اپتیکال)،
- ژیروسکوپی و سه‌بعدی وجود دارند.
ماوس را میتوان به شکل های زیر به کامپیوتر وصل کرد:
- توسط درگاه متوالی،
- درگاه پی‌اس/۲
- درگاه یواس‌بی
ماوس نوری یا لیزری یا ماوس اپتیکال :
موشواره نوری به جای حرکت دادن برخی از قطعات خود همچون موش‌واره‌های مکانیکی، یک دیود ساطع نور و دیودهای نوری را برای تشخیص جنبش نسبت به سطح زیرین به کار می‌گیرد.
ماوس‌های نوری، لیزری یا آپتیکال (Optical Mouse) نوع جدید ماوس‌هاست که اغلب کاربران از آن‌ها استفاده میکنند.
این ماوس‌ها در دو نوع لیزری و نوری در دسترس هستند که تفاوت اصلیشان در نوری است که تابیده میشود.
ماوس های لیزری عمر کمتر ، ولی دقت بیشتری دارند و ماوس های نوری عمر بیشتر و دقت کمتری دارند.
این ماوس با استفاده از تکنولوژی نوری کار میکند و برای کار با آن هیچ اجزاء مکانیکی وجود ندارد.با حرکت دادن ماوس بر روی سطح صاف نور چراغ LED کوچک قرمز رنگ روی سطح ساطع میشود و الگویی را میخواند.
پس از این مرحله ماوس اطلاعات دریافت شده از سطح را به داده های معنی دار (صفر و یک) تبدیل کرده و به کامپیوتر برای پردازش میفرستد.
مقایسه ماوس نوری با ماوس غلطکی:
- ماوس های نوری از ماوس های غتکی سبک تر هستند به این دلیل که قطعه مکانیکی درونش وجود ندارد.
- دقت ماوس نوری از ماوس های غلتکی بیشتر است.
- خاک یا گرد و غبار به داخل ماوس های نوری و سنسورش نفوذ نمیکند.
- پاسخ نرم و صاف با توجه به مکانیزم کاری نوری اش و بالا بودن وضوح ردیابی سطوح نسبت به ماوس های غلتکی از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
mouse pad یا زیر ماوسی برای ماوس های نوری نیاز نیست زیرا که در سطوح معمولی مثل میز هم کار میکند.
آشنایی با نحوه کار ماوس های لیزری
نحوه کار این ماوس‌ها به این صورت است که یک منبع نور (اگر ماوس لیزری باشد، یک لیزر و اگر ماوس نوری باشد یک LED) به سوی لنز شیشه‌ای نور می‌تاباند و لنز هم با یک زاویه ثابت نور را از طریق حفره پایین ماوس، به سطحی که ماوس روی آن است هدایت میکند.
حال یک چیپ مرکزی به عنوان چشم الکتریکی یا فوتوسل، در ثانیه به نسبت دقت ماوس، صدها یا هزاران عکس با وضوح بسیار پایین می‌اندازد. چیپ به سادگی الگوی عکس‌ها را با هم مقایسه کرده و با توجه به تفاوتشان، می‌گوید که ماوس در چه جهتی حرکت کرده است. سپس این اطلاعات دیجیتالی را به کامپیوتر میفرستد.
ماوس لیزری یا Laser Mice
تکنولوژی لیزر برای ماوس های لیزری قبل از به میان آمدن ماوس های بیسیم یا وایرلس از جدیدترین ماوس ها میباشد.
روش کاری ماوس های لیزری شبیه به ماوس های نوری است ولی با عملکرد بهتر.ماوس های لیزری میتواند تا 20 برابر سرعت عملکردش از ماوس های نوری بیشتر باشد.
این موارد به معنی ردیابی دقیق تر سطوح و حرکت نرم و صاف تر نسبت به ماوس های نوری میباشد.ماوس های لیزری تقریبا میتوانند بدون هیچ وقفه بر روی هر سطوحی کار کنند در حالیکه ماوس های نوری این تطبیق پذیری ها را ندارد.
ماوس مکانیکی یا غلتکی (Mechanical Mice) :
ماوس‌های غلتکی، توپی یا مکانیکی نوع قدیمی ماوس هستند که سال‌هاست که تولیدشان متوقف شده است.
این ماوس‌ها را می‌توانید در کامپیوترها قدیمی ببینید که در پایینشان یک حفره و یک توپ معمولاً سفید رنگ وجود دارد.
اولین ماوس ها که به میان آمدند ماوس های مکانیکی بودند و به نام ball mouse (ماوس غلتکی یا توپی) نیز معروف بودند.
این نوع از ماوس ها با به حرکت درآمدن غلتک درون ماوس کار میکردند.در تصویر فوق یک ماوس غلتکی را مشاهده میکنید.
موشواره غلتکی (یا نوری-مکانیکی) از یک گوی پلاستیکی تشکیل شده‌است که با چرخش در فضای زیرین در جهات مختلف موشواره، دو چرخ‌دنده مجاور خود را در داخل موشواره به حرکت درمی‌آورد. حرکت این چرخ‌نده‌ها توسط دو دیود که یکی برای حرکت افقی و یکی برای حرکت عمودی تشخیص داده میشود و به کنترل‌گر منتقل میشود.
نحوه کار این ماوس‌ها بسیار ساده است. یک توپ سنگین در مکانی قرار گرفته که در طول حرکت همان جا باشد ولی بتواند در جهت‌های مختلف بچرخد دقیقاً مثل توپ موجود در نوک خودکار. به این توپ دو چرخ به زاویه ۹۰ درجه از هم چسبیده که با حرکت توپ در یک محور یک چرخ و با حرکت در محور دیگر چرخ دیگر را می‌چرخاند.
با حرکت هر یک از این چرخ‌ها سیگنال‌های آنالوگ تولید شده به یک چیپ کنترل کننده می‌رود که از آنجا به سیگنال‌های دیجیتالی تبدیل شده و به کامپیوتر فرستاده می‌شوند.
اتصال ماوس به کامپیوتر 
این روز ها ماوس ها را با کانکتور های USB و وایرلس به کامپیوتر متصل میکنند.
در ماوس های قدیمی(نه تنها ماوس های غلتکی) کانکتور های ماوس ها از نوع PS2 بود.
در تصویر فوق یک ماوس وایرلس را با دانگل USB اش مشاهده میکنید.امروزه استفاده از ماوس های بیسیم بسیار رواج پیدا کرده هر چند که به دلیل درست کار نکردن و قطع و وصل زیاد از ماوس های باسیم لیزری یا نوری نیز استفاده میشود.